Wśród owoców jagodowych na szczególną uwagę zasługuje aronia czarnoowocowa, która charakteryzuje się największą, spośród surowców roślinnych, zawartością antocyjanów i innych polifenoli.
Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) nazywana jest także czarną jarzębiną lub aronią czarną, pochodzi ze wschodnich rejonów Ameryki Północnej. Jest krzewem mocno rozgałęzionym, który osiąga do 2,5 metra wysokości. Szerokie ciemnozielone liście są gładkie na górnej powierzchni, a na dolnej pokryte gęstymi włoskami, które na jesień zmieniają kolor od pomarańczowego do czerwonego.
Aronia występuje w stanie naturalnym, ale najczęściej jest uprawiana. Rośnie na każdej glebie, rozmnaża się wegetatywnie lub wysiewa się ją z nasion bezpośrednio do gruntu (jesienią zaraz po wydostaniu się nasion z owoców lub wiosną po stratyfikowaniu nasion).
Aronia kwitnie pod koniec maja, a owocem jest jagoda koloru czarnofioletowego. Zbioru owoców dokonuje się pod koniec sierpnia lub na początku września. Owoce suszy się w suszarniach w temperaturze 30°C, a następnie podwyższa się ją do 45°C. Aronię można również zamrażać.
Świeże owoce posiadają cierpki posmak spowodowany zawartością garbników. Aby się go pozbyć wystarczy pozostawić zerwane owoce na kilka dni lub przemrozić w lodówce. Owoce tego krzewu nie akumulują metali ciężkich, takich jak: kadm, ołów, arsen, cyna.
Owoce aronii zawierają cukry proste, zwłaszcza glukozę i fruktozę, cukry złożone, głównie sacharozę, kwas jabłkowy iinne kwasy organiczne, witaminy (C, B2, B6, E, PP, prowitaminę A, sole mineralne (mangan, molibdenu, miedzi, boru, jodu, kobaltu, wapnia), garbniki, związki pektynowe, barwniki antocyjanowe. Owoce aronii są doskonałym źródłem antocyjanów i flawonoidów, kwasu chlorogenowego i kwasu kawowego.
W lecznictwie, w przemyśle farmaceutycznym oraz spożywczym wykorzystywane są dojrzałe owoce, które:
- hamują rozwój wolnych rodników,
- obniżają ciśnienie krwi,
- działają przeciwwirusowo,
- działają przeciwbakteryjnie,
- wzmacniają ścianki naczyń krwionośnych i poprawiają ich elastyczność,
- regulują krążenie obwodowe,
- działają ściągająco,
- stosuje się w chorobach przewodu pokarmowego,
- obniżają poziom cukru we krwi,
- zapobiegają zmianom miażdżycowym,
- poprawiają mikrokrążenia oczne,
- poprawiają ostrość widzenia,
- używa się w chorobie popromiennej,
- podaje się przy zatruciu metalami ciężkimi
- są źródłem witamin oraz makro- i mikroelementów.
Kwas chlorogenowy i kawowy zawarty w aroni wykazują właściwości ochronne na trzustkę, wątrobę i nerki, wykazują wpływ antybakteryjny i żółciopędny. Hamują rozwój bakterii nawet opornych na antybiotyki (bacytracynę, neomycynę i polimiksynę.
Owoce aroni wzmagają regenerację komórek wątroby. Antocyjany i flawonoidy aroniowe poprawiają krążenie krwi w mózgu, krążenie oczne, wieńcowe i w kończynach. Wzmacniają i uszczelniają nabłonki, w tym również śródbłonki naczyń krwionośnych. Łagodzą objawy alergii i wielu innych chorób autoimmunologicznych. Pektyny mają właściwości prebiotyczne i ochronne na nabłonek jelitowy oraz żołądkowy. Miejscowo zastosowane, szczególnie w obecności garbników działają przeciwwysiękowo i hamują drobne krwawienia. Antocyjany aroniowe stanowią pełnowartościową alternatywę dla antocyjanów owoców borówki, mające zastosowanie w okulistyce, w leczeniu i zapobieganiu angiopatii (np. wywołanych nadciśnieniem), zapalenia naczyniówki, tęczówki i siatkówki oraz przy poprawianiu krążenia ocznego (profilaktyka zakrzepów).
Najważniejszymi składnikami owoców aronii, odpowiedzialnymi za większość ich korzystnych dla zdrowia właściwości, są polifenole. Wśród polifenoli obecnych w owocach aronii można wyróżnić związki należące do trzech grup: procyjanidyn, antocyjanów oraz fenolokwasów. Dzięki obecności licznych grup fenolowych (OH) procyjanidyny mają wielokrotnie większą aktywność antyoksydacyjną niż witaminy E i C. Wykazują one także zdolność wiązania toksycznych metali i alkaloidów, co ma istotne znaczenie w procesie odtruwania organizmu. Związki te wykazują poza tym działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Poprzez tworzenie wiązań z kolagenem wzmacniają one ściany naczyń krwinośnych, zapobiegając zakrzepom i miażdżycy.
Kosmetyki z wyciągiem z aronii chronią przed szkodliwym działaniem promieni UV i opóźniają starzenie się skóry.
Z aronii produkuje się soki, dżemy, konfitury, kompoty oraz herbaty. Można z niej zrobić również wino oraz nalewki. Dodaje się ją do mięs oraz zup. Sok z aronii wykorzystuje się również do barwienia innych produktów spożywczych.
Zachęcam do obejrzenia filmu, z którego można dowiedzieć się wiele interesujących informacji na temat historii, uprawy i przetwarzania aronii.
źródło: Teresa Wielgosz. Wielka księga ziół polskich. Poznań. Teresa Lewkowicz- Mosiej. Domowe porady ziołowe. Warszawa 2003. http://wwww.rozanski.li/1900/aronia-w-fitoterapii/ Małgorzata Białek, Jarosława Rutkowska, Ewelina Hallmann. Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) jako potencjalny składnik zywności funkcjonalnej.Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2012, 6(85), 21-30. Tadeusz Wolski, Olaf Kalisz, Marek Prasał, Andrzej Rolski. Aronia czarnoowocowa (Aronia melanocarpa) zasobne źródło antyoksydantów.Postępy Fitoterapii 3/2007, s. 145-154
Podobne tematy:
